Dzięki polityce spójności UE zrealizowano na terenie pięciu województw Polski Wschodniej już ponad 57 tys. projektów o wartości ponad 206 mld zł. Projekty te zmobilizowały niepoliczalną rzeszę ludzi – zaangażowanych w przygotowanie i realizację inwestycji oraz tych, którzy z nich korzystają: mieszkańców, odwiedzających, inwestorów. Dzięki ich wspólnemu wysiłkowi Polska Wschodnia odrobiła 1/5 dystansu rozwojowego w stosunku do pozostałych państw członkowskich UE, a jej PKB per capita wynosi już blisko 50% średniej unijnej.
Kiedy 15 lat temu Polska wstępowała do Unii Europejskiej, 5 województw Polski Wschodniej było najmniej zamożnymi regionami, nie tylko w kraju, ale i wśród wszystkich 24 państw ówczesnej Unii. Jakość życia mieszkańców województw: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego znacznie odbiegała od przeciętnego poziomu życia w UE. Tę różnicę obrazował wskaźnik: produkt krajowy brutto (PKB) na mieszkańca, który w 2006 r. w 5 województwach wynosił niewiele ponad 1/3 średniej UE. Niższy poziom rozwoju gospodarczego był przede wszystkim rezultatem braku nowoczesnej infrastruktury, która umożliwiłaby rozwój. Potrzeby inwestycyjne dotyczyły transportu, telekomunikacji, energetyki czy usług publicznych.
Wolę wsparcia Polski Wschodniej dodatkowymi inwestycjami wyraziła Rada Europejska, zamykając negocjacje finansowe na lata 2007-2013: 5 województwom przypisano dodatkowe 882 mln euro z budżetu UE. Rząd RP pulę tę zwiększył i pierwszy Program Rozwój Polski Wschodniej wystartował z budżetem 2,38 mln euro (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego).
Nadrabianie zaległości rozwojowych to proces długotrwały, który wymaga długookresowych celów strategicznych i konsekwencji w ich osiąganiu. Dlatego na perspektywę UE 2014-2020 przygotowano kolejny Program Polska Wschodnia, o porównywalnym budżecie, a obecnie trwają intensywne prace nad jego następcą na lata 2021-2027.
Celem dedykowanych programów jest likwidowanie barier i wykorzystywanie potencjałów (szans) rozwoju społeczno-gospodarczego makroregionu.
Inwestycje Funduszy Europejskich, które zmieniły Polskę Wschodnią (wskazania regionów):
- Program Regionalny: Uruchomienie portu lotniczego Olsztyn-Mazury w Szymanach
- Program Regionalny: Rozbudowa portu lotniczego Lublin S.A. w Świdniku
- Rozwój Polski Wschodniej: Budowa mostu na Wiśle w m. Kamień w woj. lubelskim
- Infrastruktura i Środowisko: Budowa drogi ekspresowej S7 Gdańsk - Warszawa - Kielce - Kraków - Rabka Zdrój w woj. świętokrzyskim
- Program Regionalny: Dostawa taboru kolejowego EZT do obsługi połączeń regionalnych w woj. świętokrzyskim
- Rozwój Polski Wschodniej: Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (szybki internet)
- Rozwój Polski Wschodniej: Uruchomienie kompleksu naukowo-dydaktycznego ZALESIE (Uniwersytet Rzeszowski)
- Rozwój Polski Wschodniej / Program Regionalny: Utworzenie 3 parków naukowo-technologicznych w woj. warmińsko-mazurskim
- Rozwój Polski Wschodniej: Rozbudowa i modernizacja Targów Kielce
- Rozwój Polski Wschodniej: Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo
- Program Regionalny: Budowa sieci mini przystani żeglarskich woj. warmińsko-mazurskim
- Program Regionalny: Budowa Międzynarodowego Centrum Kultur w Kielcach
- Program Regionalny: Budowa Centrum Spotkania Kultur w Lublinie
W ciągu ostatnich 15 lat w Polsce Wschodniej spadła stopa bezrobocia i wzrósł wskaźnik zatrudnienia, wyraźnie wzrosły nakłady na działalność badawczo-rozwojową i liczba patentów. Duże znaczenie dla rozwoju Polski Wschodniej mają inwestycje poprawiające połączenia z pozostałą częścią kraju, a także poprawa jakości transportu miejskiego w stolicach województw i otaczających je gminach (tzw. obszary funkcjonalne).
Ważnym elementem wsparcia gospodarki stały się samorządy, które oferują różne programy i działania skierowane do przedsiębiorców. Są to ułatwienia w lokowaniu zakładów produkcyjnych lub usługowych, oferowanie uzbrojonych terenów inwestycyjnych, w każdym regionie działają parki przemysłowe i naukowo-technologiczne. W gospodarce makroregionu coraz wyżej plasuje się także turystyka, wykorzystująca unikalne zasoby przyrodnicze, kulturę i tradycje tej części kraju.
Dziś 5 województw Polski Wschodniej to obszar dynamicznie rozwijający się, w którym tkwi ogromny potencjał. Miasta wojewódzkie Polski Wschodniej wzmocniły swoje funkcje metropolitalne. Dostrzegają to coraz liczniejsi inwestorzy. Po szansę na awans gospodarczy sięgają coraz śmielej średnie i mniejsze miasta. Z każdą zainwestowaną złotówką z Funduszy Europejskich Polska Wschodnia rośnie jako miejsce, w którym warto mieszkać, pracować, kształcić się, wypoczywać i inwestować.